Ilja Geensen-Degenaar is medeoprichtster van Stichting Wereldlichtjesdag Leidsche Rijn. Dit jaar organiseert de stichting deze ceremonie voor de tiende keer. Daar zal Ilja echter niet uitvoerend aan deelnemen in verband met het plotseling overlijden van haar dochter Noa in juli van dit jaar. Johannes Verheijden interviewt Ilja aan de vooravond van de tiende Wereldlichtjesdag Leidsche Rijn.
Hoe kijk je terug op tien jaar Wereldlichtjesdag Leidsche Rijn?
Ilja: ‘De eerste keer dat we het organiseerden hadden we geen idee waar we aan begonnen. En ik had destijds ook nog nooit van Wereldlichtjesdag gehoord. We wisten dus ook niet wat we konden verwachten en dat maakte het vooral spannend. Want, wat mocht of kon je doen? En waar dan? En ook, zaten mensen daarop te wachten?’
Dat laatste, daarover was geen twijfel: de opkomst was ‘bizar groot’. De verwachting was dat er misschien 60 mensen zouden komen en dat werden er over de 300! En door de sfeer, de saamhorigheid, de behoefte om samen te komen en de reacties van de gasten kwam dan ook meteen het besef: dit kan niet eenmalig zijn. Hier kunnen en mogen we niet mee stoppen.
Ilja: ‘De dag erna liep ik te stuiteren – en eigenlijk heb ik dat elk jaar nog steeds – de reacties op Facebook, de mailtjes van de gasten, de gesprekken na afloop van de ceremonie. Als je er niet bij bent geweest kun je een dergelijk evenement ook niet uitleggen. En vergis je niet: we waren in het begin de hele dag bezig om het hele Máximapark schoon te vegen, honderden waxinelichtjes klaar te zetten, het amfitheater in te richten. Alles voor dat ene half uurtje, waar mensen in een kring tegen elkaar aan leunden en samen het verdriet en het missen deelden. En daarna weer alles afbreken en opruimen, zodat we pas rond 10uur ’s avonds ijs- en ijskoud thuis waren.’
De ceremonie groeide uit tot een jaarlijks terugkerende bijeenkomst welke buiten werd gehouden en waarbij ieder jaar de gasten een andere attentie krijgen. Zo kwamen er bijvoorbeeld een houten hart, kleine vaasjes en een ster met kaarsjes; elk jaar realiseert de stichting een persoonlijke herinnering, de inrichting is steeds anders en elk jaar is er een persoonlijk verhaal van een ouder. Echter, mede door de onvoorspelbaarheid van het weer in december (de ceremonie is zelfs een keer geannuleerd moeten worden door hevige sneeuwval en gladheid) en uit veiligheidsoogpunt voor de gasten is uiteindelijk besloten om te verhuizen naar de kerk aan het Lint op de Alendorperweg.
Heb je daar ooit spijt van gehad?
Ilja: ‘Spijt niet. Wel heb ik mezelf afgevraagd of we dezelfde intimiteit konden behouden. Het is een weloverwogen keuze geweest om te verhuizen. We vroegen ons nog wel af of mensen niet weg zouden blijven omdat ze misschien dachten dat het meer een religieus evenement was, maar dat bleek gelukkig niet zo te zijn. Er zijn vast mensen afgehaakt, maar er zijn ook nieuwe mensen bijgekomen en er is een soort van “vaste kern” van gasten die elk jaar opnieuw dit weer met ons willen delen. En dat is prachtig. Die mensen zijn ook heel “eigen” geworden. Soms melden mensen zich zelfs af, dus dat commitment over en weer dat is enorm warm en mooi om te mogen ervaren.’
De eerste jaren in de kerk aan het Lint vielen midden in de Coronatijd, waarbij alles digitaal moest en al helemaal geen gasten ontvangen mochten worden. Ook dat was enorm spannend, want zouden de mensen dan toch wel aangehaakt blijven? Dat bleek gelukkig wel zo te zijn.
Ilja: ‘Ieder jaar vind ik het weer spannend: komen er wel mensen? En als ik dan die zaal binnenloop en daar elk jaar weer zoveel mensen bij elkaar zie zitten…, dat doet wat met je. En als je dan merkt hoeveel troost mensen halen uit het jaarlijks bij elkaar komen, om het verdriet dat er – soms na tientallen jaren – nog altijd zit, dan ben ik blij dat we zo iets voor deze mensen kunnen betekenen.’
Nu ben je, door niet te begrijpen omstandigheden, zelf een ouder geworden wiens kind is overleden en zal je niet meer actief zijn voor Wereldlichtjesdag Leidsche Rijn. Hoe is dat nu voor je?
Ilja: ‘Lastig. Ik zeg niet dat ik nooit meer actief zal zijn, maar ik heb nu iets anders te doen. En, ja ik wilde al wel wat meer afbouwen en me langzaam terugtrekken uit de organisatie.
Niettemin had ik dat natuurlijk heel graag op een andere manier willen doen, zeker nu het een tienjarig jubileum is en we daar toch ook wel extra aandacht aan geven. Ik mag nu ontvangen en naast iemand zitten en vragen hoe is het voor jou en wat heeft je hier gebracht? Nu is mijn plek in de zaal en niet op het podium om de namen te noemen van de kinderen die gemist worden. Het kan ons allemaal overkomen. We weten zoveel niet over de ander. Heel veel verhalen zijn onzichtbaar. Dus vraag daar eens naar bij een ander. Wees een beetje lief voor elkaar. En naar de jongeren en studenten: geniet van het leven. Leef!
Wat zou je wensen voor Wereldlichtjesdag Leidsche Rijn in de toekomst?
Ilja: ‘Ik merk dat mensen behoefte hebben aan herkenbaarheid en intimiteit. Zeker ook omdat er al zoveel verrassingen zijn in het leven. Dus weten wat je kunt verwachten is eigenlijk wel heel fijn. Wel met steeds een nieuwe invulling in eenzelfde concept. Het zou fijn zijn dat er bij behoefte, de mogelijkheid zou zijn voor gasten om na te praten na afloop van de ceremonie.
